Linguistic and cultural image of Cracow's Kazimierz – an onomastic "map" of the district

Praca magisterska Martyny Dąbrowskiej i Julii Dudy pod tytułem "Językowo-kulturowy obraz krakowskiego Kazimierza – onomastyczna „mapa” dzielnicy", to studium onomastyczne o charakterze interdyscyplinarnym. Celem zasadniczym, jaki autorki postawiły przed sobą w niniejszej rozprawie, była próba omówienia i przedstawienia językowo-kulturowego obrazu Kazimierza, który wyłonił się z urbanonimii oraz chrematonimii miejskiej. Zamiarem pośrednim było zgromadzenie, analiza i interpretacja nazw własnych obiektów składających się na przestrzeń tej części Krakowa. Studium świadomie wykracza poza sztywne ramy tradycyjnie rozumianej onomastyki i wpisuje się w nurt badań językowo-kulturowych oraz socjolingwistycznych. Uznano bowiem, że tylko takie, ciążące ku holistycznemu, ujęcie było w stanie uchwycić mechanizmy funkcjonowania nazw własnych w socjosemantycznej przestrzeni miasta. Dobór materiału, skoncentrowany wokół nazw komunikacyjnych (ulic, mostów, kładek, alei, bulwarów, przystanków autobusowych i tramwajowych), nazw obszarów sztucznie wydzielonych (placów, targowisk, skwerów), nazw placówek edukacyjnych, medycznych oraz kulturalno-rozrywkowych (kin, muzeów, teatrów), nie ominął także chrematonimii miejskiej, a zatem nazw lokali gastronomicznych, hoteli czy apartamentów. Autorki są przekonane, że takie zestawienie onimii poskutkowało pełniejszym obrazem socjolingwistycznego kształtu wydzielonego obszaru, ponieważ analiza skupiła się nie tylko na nazwach ograniczonych rygorami prawnymi, ale też zawarła refleksje na temat chrematonimów nadawanych swobodnie, mających charakter efemeryczny. Główną hipotezą badawczą było bowiem przekonanie o wzrastającej globalizacji krakowskiego Kazimierza, jako odpowiedzi na potrzeby światowej klienteli i postępu cywilizacyjnego. Kazimierz tradycyjnie nazywany ‘dzielnicą żydowską’, jednak istnieją powody, by przypuszczać, że jego obecny klimat, choć nadal oryginalny, odsuwa z wolna związki z kulturą judaistyczną w przeszłość. Najważniejszy kierunek rozważaniom autorek wyznaczyło zatem pytanie, czy Kazimierz nadal emanuje kulturą żydowską, czy jest to raczej mit kreowany na potrzeby turystyki i promocji miasta.Praca ma charakter teoretyczno-materiałowy i składa się z czterech zasadniczych części. Pierwsza to część historyczna, w której przybliżono historię krakowskiego Kazimierza oraz stan badań dotychczas nad nim prowadzonych. Druga obejmuje aspekty teoretyczne dotyczące zagadnień onomastycznych, pogranicza urbanonimii i chrematonimii, omówienie typologii nazewnictwa miejskiego, koncepcji językowego obrazu świata, opozycji nazewniczych, konotacji, a także technik nominacyjnych. Trzecią część, praktyczną, otwiera wstęp,przybliżający kwestie dotyczące zarówno samego gromadzenia materiału językowego, jak również jego klasyfikacji i analizy. Część ta jest najistotniejszą oraz najobszerniejszą składową całego studium i zawiera 4 rozdziały omawiające dane typy urbanonimiczne. Analiza koncentruje się na genezie onimów, której poznanie pozwoliło wyodrębnić motywacje nazwotwórcze, będące głównym kryterium porządkującym onimię. Rozważania semantyczno-kulturowe zgłębiły konotacyjne treści nazw własnych, z których wyłonił się językowo-kulturowy obraz Kazimierza. Równie istotnym w tym procesie segmentem okazała się część kulturowa, zawierająca 3 rozdziały również o charakterze analitycznym. Omówione zostały opozycje semantyczno-kulturowe, takie jak: SWÓJ–OBCY, CENTRUM–PERYFERIE oraz PRESTIŻ–BRAK PRESTIŻU. Wnioski ogólne wraz z próbą rozstrzygnięcia postawionej hipotezy zamieszczono w Podsumowaniu. Pracę zamyka spis wykorzystanej literatury naukowej, aneks onimów i spis ilustracji.Autorki mają nadzieję, że ich praca stanie się przyczynkiem do dalszych badań nad urbanonimią Krakowa i zostanie wykorzystana jako baza aplikacji mobilnej w formie przewodnika edukacyjnego. Rozważania zaprezentowane w pracy mogą też pogłębić dyskusję nas zasadnością włączania chrematonimii w obszar badań onomastycznych nad miastami.Martyna Dąbrowska and Julia Duda’s master thesis entitled “Linguistic and cultural image of Kazimierz - the onomastic ‘map’ of the district” is an onomastic study of an interdisciplinary character. The aim was to discuss and present linguistic and cultural image of Kazimierz, which emerged from urbanonymy and urban chrematonymy. The other intention was to collect, analyse and interpret the proper names of objects which make up the space of this part of Cracow. The study consciously goes beyond the rigid framework of traditional onomastics and joins the current of linguistic, cultural, and sociolinguistic research. It was decided that only such a holistic approach was able to grasp the mechanisms of proper names functioning in the sociosemantic space of the city. The selection of materials focused on names of streets, bridges, footbridges, avenues, boulevards, bus stops, train stops, squares, markets, and educational, medical and cultural entertainment facilities. The material also contains names of urban chrematonymy, i.e., restaurants, hotels, or apartments. The authors are convinced that such a juxtaposition of onymics resulted in a more complete picture of the sociolinguistic shape of the delimited area because the analysis focused not only on names limited by legal strictures but also included reflections on freely given, ephemeral chrematonyms.The main research hypothesis was the belief in the increasing globalization of Cracow's Kazimierz, as a response to the needs of global clientele and the progress of civilization. Kazimierz has traditionally been referred to as the 'Jewish quarter', but there are reasons to believe that its current atmosphere, while still original, is slowly pushing back the ties with Judaic culture into the past. The most important direction for the authors' deliberations was determined by whether Kazimierz still emanates Jewish culture, or whether it is rather a myth created for the purposes of tourism and promotion of the city.The work has a theoretical and material character and consists of four main parts. The first is the historical part, which presents the history of Cracow's Kazimierz and the state of research conducted on it so far. The second part covers theoretical aspects concerning onomastic issues, the borderland between urbanonymy and chrematonymy, the typology of urban naming, the concept of the linguistic image of the world, naming oppositions, connotations, and nomination techniques. The third part, the practical part, opens with an introduction, introducing issues concerning the collection of linguistic material as well as its classification and analysis. This part is the most important and the most extensive component of the whole study and contains four chapters discussing the given urbanonymic types. The analysis focuses on the genesis of onimics, the knowledge of which allowed the author to distinguish the motivations for naming, which is the main criterion ordering onimics. Semantic and cultural considerations explored the connotative content of proper names, from which emerged the linguistic and cultural image of Kazimierz. The cultural part, containing three chapters, also of analytical character, turned out to be an equally important segment in this process. Semantic and cultural oppositions were discussed, such as SELF-OTHER, CENTRUM-PERIFERIE, and PRESTIGE-NOT PRESTIGE. General conclusions and an attempt to solve the hypothesis are presented in the Summary. The paper closes with a list of used scientific literature, an index of symbols, and a list of illustrations